Thị trường chứng khoán Việt Nam trong năm 2022 diễn biến phức tạp và chịu áp lực lớn từ biến động của thị trường quốc tế trước xu hướng thắt chặt chính sách tiền tệ từ các nước lớn nhằm kiềm chế lạm phát và nguy cơ suy giảm kinh tế toàn cầu. Chúng ta cùng nhìn lại những sự kiện nổi bật của thị trường chứng khoán năm 2022 và đánh giá triển vọng, giải pháp dự kiến được triển khai trên thị trường chứng khoán trong năm 2023…
Sau khi tiếp tục giữ đà tăng trưởng của năm 2021 trong quý I/2022, TTCK Việt Nam bước vào giai đoạn điều chỉnh giảm mạnh, bắt đầu từ tháng 4, xen kẽ những đợt phục hồi vào tháng 5 và tháng 8 và cuối tháng 11/2022.
Năm 2022, thị trường chứng khoán cũng chứng kiến một số vụ việc nổi cộm về giao dịch mua bán cổ phiếu, trái phiếu doanh nghiệp (giao dịch thao túng, che giấu thông tin, trục lợi…được phát hiện) biểu hiện thị trường còn tồn tại một số hạn chế, chưa lành mạnh và đã được cơ quan thẩm quyền xử lý quyết liệt…
ĐỐI VỚI THỊ TRƯỜNG CỔ PHIẾU
Tiếp nối đà tăng của năm 2021, chỉ số thị trường đã duy trì được mức tăng mạnh mẽ trong những tháng đầu năm, trong đó đạt mức đỉnh lịch sử là 1.528,57 điểm vào ngày 6/1/2022. Nhưng sau đó, trước những ảnh hưởng đến từ tình hình kinh tế – xã hội trong và ngoài nước, TTCK Việt Nam bước vào giai đoạn điều chỉnh mạnh và đạt mức thấp nhất vào ngày 15/11/2022 khi chỉ số VN- Index đóng cửa ở mức 911,9 điểm; sau đó đã có những tuần hồi phục tích cực. Chỉ số VN-Index đóng cửa ngày 30/12/2022 là 1007,09 điểm, giảm 32,8% so với cuối năm 2021; chỉ số HNX-Index đóng cửa ở mức 205,31 điểm, giảm 56,7% so với cuối năm 2021.
Về quy mô niêm yết và đăng ký giao dịch, đến cuối tháng 12/2022, thị trường có 757 cổ phiếu, chứng chỉ quỹ niêm yết trên hai Sở giao dịch chứng khoán (SGDCK) và 856 cổ phiếu đăng ký giao dịch trên UPCoM với tổng giá trị niêm yết, đăng ký giao dịch đạt 1.983 nghìn tỷ đồng, tăng 14% với cuối năm 2021, tương đương 23,4% GDP. Vốn hóa thị trường cổ phiếu tính đến cuối năm 2022 trên cả 3 sàn giao dịch (HOSE, HNX và UPCoM) đạt 5.227 nghìn tỷ đồng, giảm 32,7% so với cuối năm 2021, tương đương 61,6% GDP năm 2021 và 55% GDP ước tính năm 2022.
Cùng với diễn biến giảm điểm của VN-Index, thanh khoản thị trường cũng có xu hướng giảm liên tục trong giai đoạn này: từ mức giao dịch bình quân 31.160 tỷ đồng/phiên trong quý I/2022, thanh khoản bắt đầu giảm mạnh từ tháng 4 và xuống mức thấp nhất trong tháng 11 với giá trị giao dịch bình quân chỉ đạt 13.017 tỷ đồng/phiên, giảm 58,2% so với quý I.
Tuy thanh khoản đã tăng trở lại trong tháng 12/2022, đạt 16.241 tỷ đồng/phiên, tăng 24,8% so với tháng 11, nhưng tính chung cả năm 2022, giá trị giao dịch bình quân chỉ đạt 20.168 tỷ đồng/phiên, giảm 24,1% so với bình quân năm 2021.
Mặc dù các chỉ số thị trường cổ phiếu và thanh khoản giảm đáng kể trong năm 2022 nhưng kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của các công ty niêm yết và công ty đại chúng trong 9 tháng đầu năm vẫn ghi nhận mức tăng trưởng khá. Hoạt động sản xuất, kinh doanh đã phục hồi trở lại nhờ chính sách “Thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19” của Chính phủ.
Kết quả kinh doanh trong 9 tháng đầu năm ghi nhận doanh thu thuần của các doanh nghiệp niêm yết và đại chúng quy mô lớn tăng 19% và lợi nhuận sau thuế tăng 19,7% so với cùng kỳ. Ngoại trừ nhóm ngành bất động sản, công nghiệp, tất cả các nhóm ngành đều có doanh thu thuần và lợi nhuận sau thuế tăng trong 9 tháng đầu năm 2022. Khai khoáng, dầu khí có doanh thu thuần và lợi nhuận sau thuế tăng mạnh nhất nhờ nhu cầu nhiên liệu đầu vào tiếp tục tăng trong bối cảnh nền kinh tế dần phục hồi, giá nhiên liệu thế giới tiếp tục tăng cao dưới ảnh hưởng của căng thẳng chiến tranh Nga – Ukraine và siết chặt nguồn cung.
Nhóm ngành doanh nghiệp ngành tài chính, ngân hàng, bảo hiểm tiếp tục ghi nhận kết quả kinh doanh khả quan. Ngược lại nhóm ngành bất động sản có doanh thu thuần và lợi nhuận sau thuế đều giảm
(-23,5% và -18%) chủ yếu do Tập đoàn Vingroup (VIC) và Công ty Cổ phần Vinhomes (VHM) chiếm tỷ trọng cao trong nhóm.
ĐỐI VỚI THỊ TRƯỜNG TRÁI PHIẾU NIÊM YẾT
Thị trường trái phiếu (bao gồm trái phiếu chính phủ và trái phiếu doanh nghiệp) tính đến cuối tháng 12/2022 có 450 mã trái phiếu niêm yết (trong đó có 391 mã trái phiếu chính phủ và chính quyền địa phương; 59 mã trái phiếu doanh nghiệp) với giá trị niêm yết đạt hơn 1.743 nghìn tỷ đồng, tăng 12,9% so với năm 2021 (tương đương dư nợ thị trường trái phiếu chiếm 20,6% GDP).
Về quy mô giao dịch, trong tháng 12, giá trị giao dịch bình quân đạt 4.238 tỷ đồng/phiên, tăng 38,6% so với tháng 11 nhưng tính chung cả năm 2022, giá trị giao dịch bình quân chỉ đạt 8.067 tỷ đồng/phiên, giảm 29,8% so với bình quân năm 2021.
Tổng mức huy động vốn trên thị trường chứng khoán năm 2022 đạt 351.831 tỷ đồng, giảm 22% so với năm 2021 trong đó: (i) huy động vốn của khối doanh nghiệp thông qua qua phát hành cổ phiếu và trái phiếu doanh nghiệp ra công chúng ước đạt 116.684 tỷ đồng; (ii) huy động vốn cho ngân sách nhà nước thông qua đấu thầu trái phiếu chính phủ đạt 229.632 tỷ đồng; hoạt động đấu giá cổ phần hoá (IPO), thoái vốn đạt 5.515 tỷ đồng.
ĐỐI VỚI THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN PHÁI SINH VÀ SẢN PHẨM CHỨNG QUYỀN CÓ BẢO ĐẢM
Thị trường chứng khoán phái sinh tiếp tục trở thành kênh đầu tư hấp dẫn trong giai đoạn thị trường cơ sở biến động mạnh, giúp nhà đầu tư đa dạng hóa danh mục đầu tư và phòng ngừa rủi ro. Khối lượng giao dịch bình quân năm 2022 của hợp đồng tương lai trên chỉ số VN30 đạt 270.782 hợp đồng/phiên, tăng 44% so với bình quân năm trước. Khối lượng mở (OI) toàn thị trường tính đến ngày 30/12/2022 đạt 49.991 hợp đồng, tăng 58,3% so với cuối năm 2021.
Đối với hợp đồng tương lai trái phiếu chính phủ, mặc dù thanh khoản thấp hơn nhiều so với hợp đồng tương lai chỉ số nhưng đã được cải thiện đáng kể so với năm 2021 với 111.088 hợp đồng tương lai trái phiếu chính phủ 5 năm và 10.000 hợp đồng tương lai trái phiếu chính phủ 10 năm được giao dịch.
Đối với sản phẩm chứng quyền có bảo đảm (CW): sau 3 năm triển khai, CW đã có sự phát triển mạnh mẽ và thu hút quan tâm của nhà đầu tư. Tính đến ngày 30/12/2022, thị trường có 99 mã chứng quyền đang niêm yết với khối lượng niêm yết là 801 triệu chứng quyền, tương ứng 1.300 tỷ đồng. Tính chung cả năm 2022, thanh khoản tăng mạnh với khối lượng giao dịch chứng quyền đạt 32,36 triệu chứng quyền/phiên, tăng 51% so với bình quân năm 2021. Tuy nhiên, do giá chứng quyền giảm, giá trị giao dịch chỉ đạt 21 tỷ đồng/phiên, giảm đến 70% so với bình quân năm 2021.
Nguồn sưu tầm theo Tạ Thanh Bình/vneconomy.vn
